Choroby tarczycy dotykają coraz większej liczby ludności, w Polsce problem ten dotyczy 22% mieszkańców. Większość zaburzeń stanowi niedoczynność tarczycy oraz autoimmunologiczna choroba Hashimoto.
Niedoczynność tarczycy i Hashimoto- objawy
Niewłaściwa praca wspomnianego narządu to szereg negatywnych konsekwencji dla zdrowia i samopoczucia pacjenta. Przede wszystkim chorzy trafiający do gabinetu dietetycznego skarżą się na problemy z utrzymaniem właściwej masy ciała i niepowodzeniami w odchudzaniu, kobiety często także borykają się z zaburzeniami owulacji i niepłodnością. W wynikach badań krwi obserwujemy niski poziom hemoglobiny (czasem także skrajne wyczerpanie ferrytyny), niewłaściwy lipidogram z wysoką frakcją LDL cholesterolu a także trójglicerydami.
Dodatkowo mogą niepokoić niespecyficzne objawy, takie jak:
- ciągłe zmęczenie
- kłopoty z koncentracją i pamięcią
- senność
- zmiany nastrojów
- nerwowość
- suchość i szorstkość skóry, szczególnie na łokciach
- wypadanie włosów
- bezsenność
- marznięcie
- bóle mięśni i stawów
Pamiętaj one mogą ale nie muszą świadczyć o chorobie. Dlatego nie lecz się sam, zawsze skonsultuj swoje objawy z lekarzem. Dopiero dokładny wywiad zdrowotny, dodatkowe badania mogą pomóc we właściwej diagnozie.
Pacjenci zgłaszający się do dietetyka najczęściej są już po konsultacji z endokrynologiem, przyjmują właściwe leki, ale wykazują chęć wsparcia farmakologii przez prawidłowe odżywianie.
W niedoczynności tarczycy należy stosować ogólne zasady zdrowego żywienia dla osób zdrowych, jednakże warto zwrócić uwagę na składniki pokarmowe szczególnie istotne dla prawidłowej pracy tarczycy. Należą do nich : jod, selen, cynk, żelazo oraz witamina D3.
Ważne składniki pokarmowe w niedoczynności tarczycy
JOD. Jest pierwiastkiem niezbędnym do syntezy hormonów tarczycy, jego niedobór skutkuje obniżeniem poziomu hormonów tarczycowych (T4, T3) oraz wzrost stężenia hormonu tyreotropowego (TSH) wydzielanego przez przysadkę mózgową. Zewnętrznie obserwujemy powiększenie się gruczołu tarczowego i powstanie wola. Aby gruczoł funkcjonował bez zarzutu niezbędne jest 150 µg jodu dziennie. Najlepszym jego źródłem będą ryby i skorupiaki morskie, szczególnie makrela, łupacz, małże, dorsz, ostrygi. Z warzyw należy wyróżnić brokuły oraz nasiona roślin strączkowych, szczególnie groch.
SELEN. Niedobór tego pierwiastka przyczynia się do zmniejszonego wydzielania T3 w tkankach co wiąże się z jego niskim stężeniem we krwi. Poza tym selen jest silnym przeciwutleniaczem a jego deficyt będzie skutkował dodatkowo uszkodzeniem tkanki tarczycy. Jod i selen to pierwiastki powiązane, gdyż brak selenu powoduje gorszą przyswajalność jodu. Na szczęście źródła kolejnego ważnego składnika pokarmowego są także obecne we wspomnianych już rybach i skorupiakach a także w nasionach roślin strączkowych oraz zyskujących coraz większą popularność orzechach brazylijskich. Te ostatnie najlepiej aby pochodziły z Wenezueli i Kolumbii, wówczas wystarczy jeden orzech na pokrycie zapotrzebowania na selen, tych z Boliwii należałoby zjeść już 7-8 sztuk.
CYNK. Podobnie jak w przypadku jodu i selenu- dieta uboga w cynk powoduje obniżenie stężenia hormonów tarczycy T4 i T3, co wiąże się z zwolnieniem tempa przemiany materii. Dieta zasobna w ten pierwiastek to dieta prawidłowo zbilansowana z udziałem 45-55% węglowodanów, ze szczególnym zwróceniem uwagi na pełnoziarniste pieczywo, kaszę gryczaną niepaloną (ma więcej żelaza niż gryczana palona) czy kaszę jaglaną. Nie możemy także zapominać o chudym mięsie, zarodkach pszennych czy pestkach dyni które są naturalnym źródłem cynku.
ŻELAZO. Niedobór żelaza i wiążąca się z tym anemia to nie jedyna konsekwencja źle zbilansowanej diety. Żelazo wchodzi w skład enzymu (peroksydazy jodującej) odpowiedzialnego za aktywowanie przemian hormonów tarczycowych. Ważne, aby przy zdiagnozowaniu niedoczynności tarczycy czy choroby Hashimoto wykonać ogólną morfologię, sprawdzić poziom hemoglobiny, żelaza a także ferrytyny. Poza ewentualną suplementacją istotnym elementem jest dieta bogata w żelazo, dobrym jego źródłem jest mięso (wołowina, chuda wieprzowina), ale także nasiona roślin strączkowych (fasola, soczewica) i jaja. Warto do diety włączyć ziarna i orzechy – siemię lniane, pestki dyni, mak i sezam.
WITAMINA D3. Szacuje się, że ponad 83% osób z chorobą Hashimoto ma niedobory witaminy D3. Ciężko na chwilę obecną jednoznacznie stwierdzić czy niedobór jest przyczyną czy konsekwencją choroby, natomiast bezwzględnie warto sprawdzić poziom witaminy D3. Suplementacja powinna być skonsultowana z lekarzem endokrynologiem, gdyż żywność jest mało zasobna w tą witaminę.
Super produkt, który warto włączyć do diety.
Czarnuszka, bo o niej mowa może stać się obowiązkowym składnikiem diety pacjentów z chorobą Hashimoto. Przeprowadzone badanie jak na razie dotyczyło niewielkiej ilości chorych, ale efekty są obiecujące. Odnotowano, że przyjmowanie kilku gramów dziennie czarnuszki obniżyło wskaźnik BMI pacjentów, dodatkowo w surowicy krwi zmniejszył się poziom hormonów stymulujących tarczycę oraz przeciwciał a znacznie zwiększyło się stężenie T3 (trójjodotyroniny).
Czy unikać goitrogenów ?
Powód dla którego sugeruje się unikanie chorym z niedoczynnością tarczycy roślin z rodziny krzyżowych (kapusta, brukselka, kalafior, brokuł, szpinak, jarmuż, kalarepa, rzepa) to obecność w nich substancji hamujących wchłanianie z pożywienia ważnych składników pokarmowych w tym niezbędnego jodu. Prawda jednak leży gdzieś po środku, bo po pierwsze goitrogeny we wspomnianych warzywach są dezaktywowane wraz z gotowaniem surowców i ulatniają się z parą wodną. Zalecenie eliminacji czy ograniczeń dotyczy jednak warzyw surowych a większość roślin krzyżowych jemy po obróbce termicznej. Natomiast, sporadyczne schrupanie surowej kalarepki nie spowoduje spustoszenia w naszym organizmie jeśli zadbamy o wartościową dietę na co dzień.
Co z dietą bezglutenową i bezlaktozową?
Na chwilę obecną brak dowodów, które wskazywałyby na stosowanie w niedoczynności tarczycy czy Hashimoto, jako diety leczniczej – diety bezglutenowej i bezmlecznej. Oczywiście poza pacjentami z udokumentowaną celiakią, alergią czy nietolerancją na wspomniane grupy produktów.
Czego unikać ?
Soi i przetworów sojowych np.: tofu, tempeh, edamame, mleka sojowego, koncentratów sojowych, parówek i wędliny z soi. Obecne w nich fitoestrogeny- izoflawony sojowe mogą obniżać wydajność hormonu tarczycy przez blokowanie aktywności niektórych enzymów. W badaniach zauważono również, że soja zawarta w żywności mogła powodować zaburzenia wchłaniania L-tyroksyny z przewodu pokarmowego. Cały czas badania w tym zakresie są prowadzone i trudno jednoznacznie wyrokować.
Racjonalna dieta z Dietetykiem
Pamiętaj, jak w każdym innym, również w tym schorzeniu obowiązują przede wszystkim zasady racjonalnej i zdrowej diety! Podstawą jest regularność spożywanych 4-5 posiłków w ciągu dnia. Odpowiedni dobór kaloryczności, dostosowany do masy ciała, wieku, płci, aktywności fizycznej i stylu życia. Unikanie drastycznych diet i zadbanie o dobrej jakości pełnowartościowe białko, węglowodany o niskim indeksie glikemicznym i odpowiednim ładunku glikemicznym oraz dobre tłuszcze z omega 3 na czele. Powinny pojawić się produkty jak najmniej przetworzone, naturalne, świeże, sezonowe. Po prostu mądra, zdrowa dieta! My możemy Ci pomóc.
Jeśli masz problem z bilansowaniem swojej diety lub masz dużo pytań dotyczących schorzenia- zapraszamy, Dietetyk w Warszawie czeka na ciebie. Dodatkowo jest możliwość skonsultowania się i zamówienia diety online.
Nie czekaj masz tylko jedno zdrowie.
Tekst: Monika Stromkie – Złomaniec