Coraz częściej spotykamy się z przypadkami nietolerancji laktozy. Jest ona niewłaściwą reakcją organizmu i występuje po spożyciu pokarmów ją zawierających. Sama laktoza jest cukrem mlecznym, a nietolerancję powoduje niedobór laktazy – enzymu trawiennego, niezbędnego do prawidłowego rozkładu tego cukru na glukozę i galaktozę.
Nietolerancja laktozy – czy ten problem dotyczy też mnie?
Brak laktazy (lub jej zbyt mała ilość) w organizmie powoduje, iż laktoza nie może zostać prawidłowo rozłożona. W związku z tym ulega fermentacji w jelicie grubym. Tworzą się wówczas kwasy, powstają gazy, rośnie ciśnienie osmotyczne treści jelitowej, co w efekcie działa drażniąco na błonę śluzową, powodując dokuczliwe dolegliwości ze strony układu pokarmowego.
W sklepach coraz częściej można spotkać produkty oznaczone hasłem „bez laktozy”. Zanim jednak zdecydujesz się wyeliminować ten cukier – a co za tym idzie i inne cenne składniki odżywcze – ze swojej diety sprawdź, czy naprawdę istnieje taka konieczność. Przede wszystkim należy zweryfikować wiele mitów, jakie na jej temat krążą.
Pierwszy z nich głosi, iż dorośli ludzie nie tolerują laktozy. To oczywiście nieprawda, ponieważ, jak już wcześniej wspomnieliśmy, za jej tolerowanie odpowiada enzym trawienny – laktaza. Jest jednak prawdą jest, że z wiekiem aktywność tego enzymu się obniża i osoby w podeszłym wieku nie powinni spożywać laktozy więcej niż 15 g dziennie (około 300 ml mleka), co nie oznacza diety bezmlecznej. Niestety nietolerancja laktozy jest mylona często z alergią. We wszelkich alergiach bierze udział układ odpornościowy i pojawiają się na przykład problemy z oddychaniem, biegunki czy swędzenie skóry oraz inne objawy nieswoiste. Poza tym alergia dotyczy białka mleka, a nie cukru mlecznego i trzeba wtedy wykluczyć w ogóle produkty mleczne, a nie wystarczy zastąpić np. bezlaktozowymi. Tymczasem nietolerancja laktozy zależy od wspomnianego enzymu i zachodzi najczęściej w obrębie układu pokarmowego (bóle brzucha, wzdęcia, biegunki, nudności, uczucie pełności). Często osoby z nietolerancją laktozy wydzielają niewielkie ilości laktazy i spożycie małych ilości tego cukru (11-12g) nie powoduje żadnych objawów. Ma zatem ona zależność ilościową – im jej mniej przy rzeczywistej nietolerancji, tym lepiej. Natomiast w przypadku alergii, każda ilość wywołuje niepożądane objawy.
Kolejnym mitem jest przekonanie, iż laktoza jest obecna jedynie w mleku i jego produktach. Tymczasem jest ona dodawana także do chleba, wędlin, dań gotowych, sosów sałatkowych, a nawet występuje w osłonkach leków. Natomiast picie mleka przy nietolerancji laktozy jest dozwolone, o ile kupimy produkt bez jej zawartości. Możemy też pomóc sobie, kupując w aptece preparaty z laktazą. Zażywamy wtedy taki suplement przed spożyciem mleka lub jego przetworów.
Rodzaje nietolerancji laktozy
Wyróżnia się nietolerancję laktozy, jaka wynika z genetyki, jest to tak zwana nietolerancja pierwotna, czyli alaktazja i ten rodzaj nietolerancji będzie dokuczał danej osobie przez całe życie. Natomiast może mieć ona również przejściowy charakter i wtedy jest to nietolerancja wtórna. Często jej przyczyną jest przebyta infekcja rotawirusowa, podczas której zniszczeniu ulega śluzówka przewodu pokarmowego. Wówczas wystarczy jedynie czasowo ograniczyć spożycie laktozy. Warto w takich przypadkach skonsultować sprawę z dobrym dietetykiem. Z pewnością pomoże on w ułożeniu odpowiednio skomponowanego jadłospisu. W gabinecie dietetycznym w Warszawie dowiecie się co jeść, by nie odczuwać dolegliwości związanych z nietolerancją laktozy.
Jak rozpoznać nietolerancję laktozy?
Zanim zdecydujesz się wyeliminować laktozę ze swojego jadłospisu, sprawdź czy rzeczywiście jest to konieczne. W tym celu należy wykonać szereg badań np. analizę pH stolca, wodorowy test oddechowy, badanie molekularne polimorfizmu genu laktazy (LCT), albo nawet endoskopię, celem pobrania wycinka jelita cienkiego. Dopiero po diagnozie zyskasz pewność, iż rzeczywiście nie powinieneś spożywać tego cukru, ponieważ cierpisz na jego nietolerancję. Ażeby dowiedzieć się jakie badania należy koniecznie wykonać przed sporządzeniem diety bez laktozy, a następnie wdrożeniem jej w życie, dobrze jest odwiedzić sprawdzoną, doświadczoną poradnię dietetyczną. Dietetyk na podstawie przeprowadzonego wywiadu, określi rodzaj i ilość takich badań.
Nie eliminuj laktozy z diety bez koniecznej przyczyny
Jeśli tylko wydaje ci się, że cierpisz na nietolerancję laktozy, nie powinieneś rezygnować z produktów, które są jej źródłem: mleko i przetwory mleczne. Ma ona swoje dobre strony – wspomaga wzrost pożytecznych bakterii jelitowych, tak zwanych bifidobakterii bifidum oraz bakterii kwasu mlekowego, hamuje określone typy patogenne bakterii i endotoksyn. Wpływa na zwiększenie odporności jelitowej i jest pomocna w utrzymaniu prawidłowej flory bakteryjnej. Ułatwia również wchłanianie i zatrzymywanie niektórych minerałów – cynku, magnezu oraz manganu, które są konieczne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, szczególnie u dzieci. Pamiętaj, że jedynie specjalistyczne badania są w stanie precyzyjnie określić niedobór laktazy w ludzkim organizmie, a samodzielne diagnozowanie nietolerancji laktozy nie jest miarodajne.