Na temat nietolerancji glutenu powstało już wiele publikacji i artykułów. Niestety część z nich zawiera niepełne lub nieprecyzyjne informacje, a wokół diety bezglutenowej narosło przez lata wiele niedopowiedzeń i mitów. Czym właściwie jest nietolerancja glutenu i czy warto stosować profilaktycznie dietę bezglutenową – odpowiemy wam w dzisiejszym artykule.

Nietolerancja glutenu istnieje

FAKT. Istnieje kilka schorzeń w których spożycie glutenu wywołuje nieprawidłową reakcję organizmu, różnorakie objawy i możliwe poważne powikłania. Należą do nich np.:

  • Celiakia – choroba autoimmunologiczna występująca u osób z predyspozycjami genetycznymi (w Polsce może dotyczyć co najmniej 1% populacji)
  • Choroba Dühringa – zwana też „skórną postacią celiakii”.

Prawdopodobnie istnieje też coś takiego, jak nieceliakalna nadwrażliwość na gluten – którą stwierdza się po wykluczeniu celiakii czy alergii na pszenicę i jednoczesnym występowaniu objawów po spożyciu glutenu. Niektórzy badacze zaliczają ją do chorób zależnych od glutenu – inni negują jej istnienie, podejrzewając, że jest mylone np. z nietypową postacią celiakii czy innymi schorzeniami.

Przy bezobjawowej celiakii nie trzeba stosować diety bezglutenowej

MIT. To, że ty nie widzisz objawów (np. bólu brzucha bezpośrednio po zjedzeniu pizzy) to nie znaczy, że twój organizm na tym nie ucierpi. Istnieje wiele różnych objawów celiakii i nie wszystkie dotyczą przewodu pokarmowego. Ponad połowa dorosłych pacjentów prezentuje jedynie objawy pozajelitowe (np. zmęczenie, ból głowy, wypadanie włosów). Nieleczona celiakia może prowadzić do wielu powikłań (np. niedobory pokarmowe, zaburzenia skórne, osteoporoza, chłoniak przewodu pokarmowego, anemia, niepłodność).

Celiakia jest chorobą rodzinną

FAKT. Celiakia występuje u osób z predyspozycjami genetycznymi. Jest więc prawdopodobne, że jeśli mamy celiaka w rodzinie – jesteśmy bardziej narażeni na wystąpienie choroby. Prawdopodobieństwo wystąpienie celiakii u osoby, której bliska rodzina choruje – wynosi około 10%. U bliźniąt jednojajowych wynosi zaś 20%.

Nie jest przesądzone, że zachorujemy, jeśli mamy w rodzinie osoby chore na celiakię. Należy jednak zachować większą czujność i wykonać niezbędne badania, jeśli występują jakiekolwiek objawy sugerujące chorobę lub np. nieprawidłowości w wynikach okresowych badań.

Z nietolerancji glutenu można się wyleczyć

MIT. Celiakia i choroba Dühringa to schorzenia, które wymagają stosowania ścisłej diety bezglutenowej przez całe życie. Co więcej, od diety nie wolno robić żadnych – nawet najmniejszych odstępstw (trzeba zwracać uwagę na możliwe błędy żywieniowe na diecie bez glutenu). W chwili obecnej nie istnieje możliwość wyleczenia się z żadnej z tych chorób.

Uwaga: wyjątkiem jest przejściowa nietolerancja glutenu – stan który obserwuje się np. w silnych stanach zapalnych jelit czy w trakcie poważnych infekcji pokarmowych. W takim przypadku dietę bezglutenową stosuje się przez wyznaczony przez lekarza czas, a po zregenerowaniu się śluzówki jelit można stopniowo wrócić do tradycyjnego modelu żywienia.

Zastanawiasz się, co gotować na diecie bezglutenowej? Sięgnij po książkę jednej z naszych dietetyczek – Polska kuchnia bezglutenowa

Celiakia występuje częściej u osób z innymi autoimmunologiami

FAKT. Choroby o podłożu autoimmunologicznym dość często występują grupami. Celiakia występuje na przykład u 3-10% osób z cukrzycą typu 1. Jest również częstsza u osób z chorobą Hashimoto. Takie osoby powinny zwracać szczególną uwagę na niepokojące objawy czy złe wyniki badań kontrolnych.

Np. niezdiagnozowana celiakia może być przyczyną konieczności przyjmowania większych dawek tyroksyny w chorobie Hashimoto, przykrych objawów nieustających po unormowaniu pracy tarczycy a także problemów z płodnością u kobiet, które cierpią na to schorzenie.

Niektórzy lekarze zalecają pacjentom z cukrzycą typu 1 i Hashimoto rutynowe badania w celu wykluczenia ewentualnej celiakii.

Dieta bezglutenowa jest zdrowa i polecana dla wszystkich

MIT. Nie ma dowodów na to, że dieta bezglutenowa jest dla ogółu populacji zdrowsza niż tradycyjna dieta. Powinny ją stosować wyłącznie osoby, które mają zdiagnozowane schorzenie wymagające eliminacji glutenu.

Co więcej nieprawidłowo prowadzona i źle zaplanowana dieta bezglutenowa może przyczyniać się do niedoborów pokarmowych, niedokrwistości, wypadania włosów, zaparć czy przybierania na wadze. Wykluczenie większości zbóż w diecie odbija się także negatywnie na kondycji mikroflory jelitowej.